Around Bosnia and Herzegovina no. 3 – Lukomir

[ENG]
The next day of our off-road trip was to take us to the highest villages in Bosnia and Herzegovina, namely to the settlement of Lukomir with a population of 13. To get there, in the small town of Šabići, you have to leave the asphalt road and then drive for a good 15-20 kilometers on a beautifully laid gravel road. This road leads along something that can be simply called a plateau. After a fairly efficient climb to a certain height, we reach a very vast land full of not very high rocky hills. The vegetation, or rather the complete lack of tall vegetation, subconsciously gives us the feeling that we are at a fairly significant height, and this is true because the town of Lukomir is located as much as 1,500 meters above sea level, and the access is only slightly lower. The drive to the village is known to us as more than half an hour of fast driving on a gravel road, so I can say with full responsibility that the drive by car would take almost twice as long. All this makes Lukomir one of the most isolated villages from civilization not only in Bosnia and Herzegovina, but probably in the entire Balkans. What's more, in the winter, when the entire plateau is covered with a thick layer of snow and the road leading to Lukomir is impassable, the village and the 13 people living there are completely cut off from the world. Only with the arrival of spring and the first snows melting does civilization reach the village, and with them the first tourists.
[PL]
Kolejny dzień naszej offroadowej wycieczki miał nas doprowadzić do najwyżej położonych wiosek w Bośni i Hercegowinie, czyli do liczącej 13 mieszkańców osadzie Lukomir. Aby tam dotrzeć należy w małej miejscowości Šabići zjechać z drogi asfaltowej i następnie przed dobre 15 – 20 kilometrów jechać po pięknie położonej szutrowej drodze. Droga ta wiedzie po czymś co w uproszczeniu można nazwać płaskowyżem. Po dość sprawnym wyspinaniu się na pewną konkretna wysokość docieramy na bardzo rozległą krainę pełną niezbyt wysokich skalnych pagórków. Szata roślinna, a tak właściwie całkowity brak wysokiej roślinności podświadomie nasuwa nam przeczucie, że jesteśmy na dość znacznej wysokości i to prawda bo miejscowość Lukomir znajduje się aż 1500 metrów nad poziomem morza, a dojazd o niej jest niewiele niższy. Dojazd do wioski znają nam ponad pół godziny szybkiej jazdy po drodze szutrowej, więc z całą odpowiedzialnością mogę powiedzieć, że dojazd samochodem osobowym trwałby niemal dwa razy dłużej. Wszystko to czyni Lukomir jedną z najbardziej odizolowanych od cywilizacji wiosek nie tylko w Bośni i Hercegowinie, ale zapewne również i na całych bałkanach. Co więcej w okresie zimowym, gdy cały płaskowyż pokryty jest warstwą grubego śniegu, a droga prowadząca do Lukomir jest nieprzejezdna to wioska i mieszkające w niej 13 osób jest zupełnie odcięte od świata. Dopiero wraz z nadejściem wiosny i odpuszczeniem pierwszych śniegów do wioski dociera cywilizacja, a wraz z nimi pierwsi turyści.

[ENG]
After reaching the village, our 12 cars had to be parked on a narrow road just before the town, because there was simply nowhere to park in such a small village. Fortunately, there was not much walking. The only place that could be visited there was an extremely picturesque viewpoint located literally 200 meters outside the town. From there, there was a view of the surrounding mountains that are part of the Visočica planina, which were separated from Lukomir only by the extremely deep valley of the Rakitnica River. In the village, we had some free time, which we used to eat a delicious meal. In the village restaurant, the menu was very limited, and actually consisted of only one main course and two soups to choose from. The Bosnian cuisine was not very sophisticated, but the lamb was delicious. We liked the side dishes a little less, but it did not spoil our good impression of Lukomir.
[PL]
Po dotarciu do wioski nasze 12 samochodów musieliśmy zaparkować przy wąskiej drodze jeszcze przed miejscowością, bo po prostu w tak małej wiosce nie było nigdzie miejsca do zaparkowania. Na szczęście nie było dużo chodzenia. Jedyne miejsce jakie można było tam zwiedzić, to niezwykle malowniczy punkt widokowy znajdujący się dosłownie 200 metrów za miastem. Rozpościerał się stamtąd widok na okoliczne góry wchodzące w skład Visočica płanina, które były oddzielone od Lukomir wyłącznie niezwykle głęboką doliną rzeki Rakitnica. W wiosce mieliśmy trochę wolnego czasu, który spożytkowaliśmy na zjedzenie smacznej potrawy. W wioskowej restauracji menu było bardzo ograniczone, a tak właściwie składało się z tylko jednego dania głównego oraz dwóch zup do wyboru. Dania kuchni bośniackiej nie były jakoś bardzo wyszukane, ale jagnięcina była przepyszna. Dodatki trochę mniej nam smakowały, ale nie zepsuło to i tak naszego dobrego wrażenia jakie wynieśliśmy z Lukomir.